1. Trasa im. Henryka Dobrzańskiego "Hubala" (piesza lub rowerowa, 5-6 dni)
Henryk Hubal-Dobrzański - zasłynął jako jeden z pierwszych dowódców partyzanckich w czasie II wojny światowej. Działanie wojenne skierowały go na Ziemię Szydłowiecką. Na proponowanej trasie znajdują się miejsca związane z walkami oddziału dowodzonego przez mjr Hubala oraz innych oddziałów partyzanckich z czasów II wojny światowej. Szlak upamiętnia martyrologię wsi polskiej oraz walki powstania styczniowego, zapoznaje z zabytkami architektury obronnej i sakralnej.
Przebieg szlaku Hubala:
Szydłowiec (SSM) Szlak rozpoczynamy w Szydłowcu. Jest to stare, historyczne miasto. Jako jedno z nielicznych miast Mazowsza Szydłowiec zachował w dużej mierze swój pierwotny układ urbanistyczny, a także wysokiej klasy zabytki architektury i sztuki. Warto odwiedzić szydłowiecki zamek z Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych, które jest ewenementem w skali Polski i Europy. W rynku obok zabytkowego ratusza znajduje się kościół farny pod wezwaniem św. Zygmunta z XV wieku.
Chlewiska (SSM) Gmina szczyci się m.in. wspaniałym Pałacem Chlewickich (1605) z parkiem krajobrazowym. Ciekawym punktem na szlaku jest zabytkowa Huta Żelaza (Muzeum Techniki) oraz Kościół św. Stanisława Biskupa, kamienno-ceglany, późnogotycki (1511-1512). Tu także znajdziemy odwołania do pamięci o bohaterstwie oddziału Hubala. W odległości 2 km od Chlewisk, w lesie przy trasie Stefanków - Chlewiska znajduje się cmentarz ofiar pacyfikacji pobliskiej miejscowości Skłoby. Tuż przy drodze znajduje się pomnik upamiętniający wydarzenia we wsi Hucisko.
Skłoby 11 kwietnia 1940 roku wieś została spacyfikowana za to, że współdziałała z Oddziałem Wydzielonego Wojska Polskiego majora Henryka Dobrzańskiego "Hubala". W wyniku pacyfikacji zginęło 246 mężczyzn. Po tym tragicznym wydarzeniu Skłoby nazywano "wsią wdów". Groby pomordowanych znajdują się na cmentarzu w lesie w pobliżu Chlewisk. Tam również wystawiono pomnik ku czci ofiar pacyfikacji.
Rusinów Konecki (Młodzieżowy Ośrodek Szkolno-wychowawczy)
Huciskomiejsce zakwaterowania oddziału "Hubala" w marcu 1940 r. W pobliżu wsi znajduje się najwyższa w regionie góra Altana (408 m n.p.m.) oraz rezerwat cisów. W rejonie Huciska bierze początek największa rzeka gminy Szydłowiec - Korzeniówka. 30 marca 1940 oddział mjr "Hubala" zadał poważne straty (ok. 100 zabitych) batalionowi policji w potyczce pod Huciskiem. Toczył się tu dwugodzinny bój z batalionem Waffen SS, który uczestniczył w operacji przeciw partyzantom na terenie powiatu koneckiego.
Ruski Bródleży w paśmie Garbu Gielniowskiego w dolinie zakola rzeki Radomki. Warto zwiedzić tutejszy kościół św. Teresy. Na miejscowym cmentarzu znajduje się zbiorowa mogiła pomordowanych mieszkańców Hucisk oraz dwóch hubalczyków poległych w trakcie walk na tym terenie. Są tu też groby żołnierzy radzieckich poległych w czasie II wojny światowej.
Topornia(Ośrodek ZHP) Położona jest w dużym kompleksie leśnym Wzgórza Koneckie, Lasy Przysusko-Szydłowieckie, Rezerwat Puszcza u źródeł Radomki nad 5 hektarowym zalewem na rzece Radomka. W latach 1939-1940 na tym terenie stacjonował i walczył mjr "Hubal".
Przysucha(Internat przy Zespole Szkół Nr 2) ?Miasto i jego okolice atrakcyjne dla turystów. Najciekawszym zabytkiem jest dwór Dębińskich z XIX wieku, obecnie Muzeum im. Oskara Kolberga. gromadzi, opracowuje i udostępnia muzealia i materiały o Oskarze Kolbergu oraz historii i etnografii Przysuchy i okolicy, udostępnia ekspozycje czasowe z dziedziny historii, etnografii, sztuki, wydaje książki, katalogi, foldery, pocztówki, druki okolicznościowe, organizuje koncerty muzyczne.
2. Trasa im. Jana Kochanowskiego (10-14 dni)
Jan Kochanowski najbardziej znany polski poeta doby renesansu z pewnością zasługuje na poznanie jego historii w miejscach mu bliskich. Był on nie tylko jednym z najznamienitszych twórców swoich czasów, ale też sekretarzem króla Zygmunta Augusta, żołnierzem i działaczem politycznym. Na szlaku Jana Kochanowskiego znajdziemy miejscowości, które miały w życiu poety szczególne znaczenie.
Przebieg szlaku Kochanowskiego:
Radom (SSM ) Związki Kochanowskiego z Radomiem są bogate. Przede wszystkim mieszkał w naszym regionie. W Radomiu bywał na licznych, "modnych" wśród ówczesnej szlachty sprawach sądowych. Z Radomiem łączyły poetę także sprawy rodzinne - szwagrem Kochanowskiego był Grzegorz Podlodowski, radomski starosta. Wędrówkę trasą Jana Kochanowskiego proponujemy rozpocząć przy pomniku poety znajdującego się na skraju Parku Kościuszki, naprzeciwko Urzędu Miasta. Zobaczyć trzeba kościół farny p.w. św. Jana Chrzciciela z kaplicą Kochanowskich. Propozycje zwiedzania Radomia w dalszej części folderu.
Pionki (Internat Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1) Droga z Radomia do Pionek prowadzi przez teren Puszczy Kozienickiej - największego kompleksu leśnego tej części Polski. Dominuje tu sosna z domieszką dębu, grabu i jodły. W tych lasach polowali polscy królowie. Przez puszczę przebiegają szlaki turystyczne umożliwiające wycieczki piesze i rowerowe. W samym mieście warto zobaczyć zabytki architektury, m.in.: Budynek Kasy Chorych z 1925, Dworzec kolejowy z 1925, Budynek Urzędu Miasta z 1927, Neobarokowy kościół św. Barbary z 1929-32.
Garbatka(SSM - sezonowe) była kiedyś własnością rodu Kochanowskich. Liczne szlaki piesze prowadzące przez Rezerwat "Krępiec", doprowadzają nas do Garbatki. Atrakcjami rezerwatu są między innymi dwa malownicze wąwozy rzek oraz dwa śródleśne zalewy, z których jeden jest głównym kąpieliskiem Garbatki. Miejscowość jest niezwykle urokliwa, z licznymi willami i pięknym Kościołem Nawiedzenia NMP. Słynie ze specyficznego mikroklimatu.
CzarnolasMiejsce, w którym żył i tworzył wybitny poeta. Wprawdzie nie ma już dworku Kochanowskich, ale mamy Muzeum Jana Kochanowskiego w dworze Jabłonowskich, w którym zgromadzono liczne pamiątki z czasów współczesnych pisarzowi. Atrakcją jest park romantyczny z popiersiem Kochanowskiego i symbolicznym sarkofagiem Urszulki oraz neogotycka kaplica.
Zwoleń(Hotel OHP) Najcenniejszego zabytkiem Zwolenia jest Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego. Znajduje się tu kaplica Św. Franciszka z tablicami nagrobnymi Jana i rodziny Kochanowskich - nekropolia rodu Kochanowskich oraz kaplica Św. Stanisława z XVII wiecznym drewnianym ołtarzem ufundowanym przez Zuzannę Wołucką Owadowską, wnuczkę Poety
Sycyna PółnocnaW 1525 r. wieś weszła w posiadanie rodziny Kochanowskich zakupił ją szlachcic Piotr Kochanowski. Pięć lat później, w 1530 roku w Sycynie przyszedł na świat Jan Kochanowski.
Lipsko Miasto położone w dolinie rzeczki Krępianki. Historia Lipska sięga przełomu XVI i XVII wieku. Warto zwiedzić kościół parafialny Świętej Trójcy z XVII w.
Solec (SSM) Solec położony jest u ujścia rzeczki Krępianki do Wisły. Jest miejscowością o wielowiekowej historii. Wśród zabytków niesakralnych na szczególną uwagę zasługują ruiny zamku. Kościół (dawny klasztor) oo. Reformatów z 1626 r., wielokrotnie restaurowany. Do kościoła przylegają zabudowania poklasztorne, obecnie w administracji Liceum.
Sienno (Internat ZSP) miasteczko o tradycjach wywodzących się z XIV w. Niestety w czasie działań wojennych zostało niemal całkowicie zniszczone, przez co nie ma w nim obiektów historycznych. Najciekawszym miejscem jest Kościół pw. Św. Zygmunta.
Iłża (Hotel Oświatowy Międzyszkolnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli) Miasto położone jest nad rzeką Iłżanką. Nad miastem króluje okrągła wieża Zamku w Iłży wzniesionego na Górze Zamkowej przez biskupów krakowskich około 1340 r. Na tym zamku częstym gościem był Jan Kochanowski. W obrębie miasta, przy OSiR zalew. W mieście i okolicy liczne ślady walk powstańczych, I i II wojny światowej.
3. Trasa im. Kazimierza Pułaskiego (8-10 dni)
Kazimierz Pułaski (1745-1779) - ten bohater walk o wolność dwóch narodów, polskiego i amerykańskiego urodził się na Ziemi Radomskiej, a konkretnie w Warce. Tam kończy się szlak, którego przejście proponujemy. Pułaski jako jeden z dowódców i marszałek konfederacji barskiej, generał i bohater wojny o niepodległość USA z pewnością zasłużył na to, by turyści uczcili jego pamięć.
Przebieg szlaku Pułaskiego:
Radom (SSM ) na szlaku im. Pułaskiego możemy zobaczyć zabytki z XVIII w. m.in. barokowy kościół i kolegium pijarskie zbudowane w latach 1737-1756 (obecnie w budynku znajduje się Muzeum im. Jacka Malczewskiego). Na rynku i w okolicach znajdziemy kamieniczki z tego okresu. W kościele pod wezwaniem św. Katarzyny - oo. Bernardynów zobaczyć można rzeźbioną grupę Pasji oraz portrety trumienne, epitafia i płyty nagrobne z XVIII w. W pobliżu tego obiektu, u zbiegu ul. Malczewskiego i ul. Reja, znajdują się dawny klasztor i kościół ss. Benedyktynek. W kościele tej parafii znajduje się zabytkowy obraz z I połowy XVIII w. przedstawiający Trójcę Świętą.
Pionki opis przy trasie Kochanowskiego
Kozienice(baza Ośrodka Sportu i Rekreacji) Pierwsza wzmianka o Kozienicach pochodzi z 1206 r. Miasto prężnie rozwijające się z licznymi atrakcjami przyciągającymi turystów. Ciekawe miejsca: zespół parkowo-pałacowy, Puszcza Kozienicka z licznymi rezerwatami ("Królewskie źródła", "Brzeźniczka"), kompleks nowoczesnych obiektów sportowych, Jezioro Kozienickie z muszlą koncertową. 6 kwietnia 1656 roku miała tu miejsce słynna bitwa opisana przez H. Sienkiewicza w powieści "Potop".
Studzianki PancerneW dniach 9-16 sierpnia 1944 roku w okolicach wsi doszło do bitwy pancernej jednostek polskiej i radzieckiej. Na południowo-wschodnim końcu wsi znajduje się pomnik z czołgiem, który brał udział w bitwie, a także plac apelowy oraz mur upamiętniający poległych w walkach.
Mniszewta malownicza miejscowość położona jest przy ujściu Pilicy do Wisły. Znajduje się tu m.in. Skansen Bojowy 1 Armii Wojska Polskiego w Mniszewie upamiętniający walki na przyczółku warecko-magnuszewskim, założony w 1977 roku, oraz cyglanka czyli góra po klasztorze, który się tam znajdował przed wojną.
Warka(Zajazd Akomex, możliwość dojechania do schronisk warszawskich) - miasto leżące nad Pilicą, gdzie tradycje piwowarskie sięgają XV w. To właśnie stąd, a konkretnie z Warki-Winiary pochodził bohater trasy Kazimierz Pułaski. Możemy tu zobaczyć - zespół pałacowy z XIX w. a w nim Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego (pamiątki po Pułaskim, udział Polaków w walkach o niepodległość Stanów Zjednoczonych) oraz park. W samej Warce turyści mogą zwiedzić kościół par. p.w. św. Mikołaja, XIV-XVII w., zespół klasztorny franciszkanów, XVII/XVIII, ratusz z 1 poł. XIX.
Lipsko Miasto położone w dolinie rzeczki Krępianki. Historia Lipska sięga przełomu XVI i XVII wieku. Warto zwiedzić kościół parafialny Świętej Trójcy z XVII w.
Solec (SSM) Solec położony jest u ujścia rzeczki Krępianki do Wisły. Jest miejscowością o wielowiekowej historii. Wśród zabytków niesakralnych na szczególną uwagę zasługują ruiny zamku. Kościół (dawny klasztor) oo. Reformatów z 1626 r., wielokrotnie restaurowany. Do kościoła przylegają zabudowania poklasztorne, obecnie w administracji Liceum.
Sienno (Internat ZSP) miasteczko o tradycjach wywodzących się z XIV w. Niestety w czasie działań wojennych zostało niemal całkowicie zniszczone, przez co nie ma w nim obiektów historycznych. Najciekawszym miejscem jest Kościół pw. Św. Zygmunta.
Iłża (Hotel Oświatowy Międzyszkolnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli) Miasto położone jest nad rzeką Iłżanką. Nad miastem króluje okrągła wieża Zamku w Iłży wzniesionego na Górze Zamkowej przez biskupów krakowskich około 1340 r. Na tym zamku częstym gościem był Jan Kochanowski. W obrębie miasta, przy OSiR zalew. W mieście i okolicy liczne ślady walk powstańczych, I i II wojny światowej.
4.Trasa im. Ojca Honorata Koźmińskiego (Inowłódz - Nowe Miasto - szlak wodny, spływ kajakowy Pilicą do Warki)
Honorat Koźmiński(1829-1916) - polski kapucyn, teolog, prezbiter, założyciel wielu zgromadzeń zakonnych, błogosławiony Kościoła rzymskokatolickiego. Działał w trudnym okresie zaborów. Upowszechnił bezhabitową służbę zakonną - bliższą przeciętnemu człowiekowi. Był wybitnym spowiednikiem, który głoszoną nauką potrafił odmieniać ludzki los.
Przebieg trasy im. O. Honorata:
Inowłódz Miejscowość Inowłódz ma bardzo długą tradycję historyczną. Prawdopodobnie jej powstanie związane jest z formowaniem pierwszego Państwa Piastowskiego. To jedno z najstarszych osiedli w dolinie Pilicy. Turystów przyciągnie z pewnością Kościół Obronny p.w. św. Idziego, ruiny zamku Kazimierza Wielkiego, pomnik straceń i tablica upamiętniająca historię walk II wojny światowej.
TeofilówW Teofilowie znajdują się niemieckie bunkry typu z czasów II wojny światowej oraz jedyna w Polsce czynna kopalnia eksploatująca halcedonit ze złoża ,,Teofilów". Znajduje się tam również letnia rezydencja ostatniego cara Rosji Mikołaja II.
Nowe Miasto nad Pilicą(SSM) to miejsce z uroczymi zakątkami i wspaniałymi widokami. Rzeka Pilica tworzy tu malownicze krajobrazy, wśród których dostrzec można wiele ciekawych gatunków roślin i zwierząt. Początki Miasta datuje się na XVI w. Warto zwiedzić tutejszy zespół pałacowy, XVIII-XX, zespół klasztorny kapucynów z 2. połowy XVIII w., obejmujący kościół pw. św. Kazimierza, Kościół Opieki MB Bolesnej
DomaniewiceAtrakcją przyciągającą turystów do tej niewielkiej miejscowości jest ośrodek "Safari" oferujący ciekawy sposób spędzenia urlopu od jazdy konnej po paintball.
Tomczyce(Dom Pomocy Społecznej) Stara wioska, wzmiankowana już w pocz. XVI w. Malowniczo położona na zboczu doliny Pilicy, która pod samą wioską robi wielki zakręt, zmieniając kierunek swego biegu ze wschodniego na południowy. We wsi jedna z chałup (oznaczona nr 12) liczy sobie blisko sto lat. Zachował się tu też murowany klasycystyczny pałac z 1 poł. XIX w. z czterokolumnowym portykiem od frontu. Za pałacem rezerwat przyrody "Tomczyce".
Białobrzegi(baza szkolna lub Ośrodek Edukacyjno - Charytatywny EMAUS ) Miasto położone jest na pograniczu Doliny Białobrzeskiej i Równiny Radomskiej. W 1540 r. król Zygmunt I Stary nadał prawa miejskie miejscowości Brzegi. Nazwa "Białobrzegi" obowiązuje od drugiej połowy XVII w. Turysta znajdzie tu kościół parafialny z 1932-1957 według projektu Stefana Szyllera, rzeźbę Matki Boskiej przy kościele z końca XIX wieku, drewnianą dzwonnicę z XVIII w.
Biała Góra W okresie wczesnopiastowskim w tej miejscowości był gród, a wieś była własnością książęcą. Współcześnie wieś zlokalizowana wśród lasów i nad Pilicą jest miejscowością wczasową. Jest tu wiele ośrodków i indywidualnych domków wypoczynkowych
Warka (Zajazd Akomex, możliwość dojechania do schronisk warszawskich ) ?opis miasta przy trasie im. Pułaskiego.